HEERHUGOWAARD - De gevangenis in Heerhugowaard bestaat dit jaar 25 jaar. Voor NH Nieuws gingen daarom voor even de deuren open voor een rondleiding door het complex. De gevangenis biedt plaats aan 315 mannelijke gevangenen die straffen uitzitten van een paar dagen tot levenslang. "Wij proberen de detentie-uitvoering zo humaan mogelijk te doen", vertelt directrice Marianne Vos.

Na het afstaan van onze mobieltjes en een uitgebreide controle beginnen we aan de rondleiding. Bewaker Wilbert van den Berg brengt ons eerst naar de keuken waar een tv aanstaat met beelden van de Forumule 1. In tegenstelling tot andere gevangenissen koken de gevangenen zelf. "De gevangenen werken hier voor een beperkt loon. De standaard zaken zoals rijst, aardappelen en groente krijgen ze aangeleverd. Voor extra zaken moeten ze zelf boodschappen doen."

Vogeltje leasen
Op de gang is het inmiddels druk geworden. De gedetineerden krijgen tijd om te luchten. Er klinkt hip-hop muziek die uit de cellen vandaan komt. Op de grond loopt een parkietje. Waarschijnlijk ontsnapt uit z'n kooitje. Tweety, zoals het beestje heet, gaat weer achter slot en grendel. De beestjes worden door de gevangenen van de tuindienst verzorgd. "Gevangenen kunnen zo'n vogeltje leasen", vertelt Van den Berg. "Die mogen ze op hun cel houden. Ze leren zo om zorg te dragen voor een vogeltje en hoe ze om moeten gaan met verantwoordelijkheid."

Naast het dagelijkse werk dat gevangenen doen, krijgen ze ook tijd om te recreëren. Zo is er een voetbalveldje, een sportschool en een bibliotheek. Ook is er voor elk geloof een gebedsruimte. Bij een Mariabeeld staan witte plastic kaarsjes die op batterijen werken. Alles voor de veiligheid. Op de binnenplaats is een moestuin die er prachtig bijstaat. "Het zijn activiteiten om je detentie ook zinvol vorm te kunnen geven en je hier ook goed te voelen", vertelt directrice Marianne Vos.

Eerder dit jaar raakte de gevangenis in Heerhugowaard nog in opspraak nadat er een filmpje was uitgelekt waarbij gedetineerden een feestje vierden en op de tafel stonden te dansen. Bij een latere zoekactie werden telefoons en drugs gevonden. Over het voorval wil directrice Vos niet veel kwijt. "We zijn altiijd scherp op wat er hier naar binnenkomt en wat wel en niet mag. Daar moeten we alert op zijn dus dat blijft een thema."

Familiegevoel
De penitentiaire inrichting Heerhugowaard bestaat uit twee afdelingen. Naast Zuyder Bos is er de afdeling Amerswiel die in 2000 geopend werd. Hier hebben gevangenen meer bewegingsvrijheid. Zo zijn er elf 'huisjes' die in de vorm van rijtjeshuizen zijn opgezet. "Dit is speciaal voor kinderen en familie van gedtineerden die hier langs willen komen in een gezelligere setting waarbij het familiegevoel terugkomt. Dat moeten ze wel verdienen. Ze moeten een motivatiebrief schrijven en zich goed gedragen voordat ze hier gebruik van kunnen maken."

Op de afdeling komen we ook Dwight tegen. Hij mag in het weekend naar buiten en van maandag tot en met vrijdag zit hij vast. "Dan is het survivallen tot je weer met verlof mag." Dwight moet een jaar zitten vanwege een boete van 160 duizend euro voor witwassen. "Die kan ik niet betalen en daarom zit ik hier." Hoewel het voor hem redelijk uit te houden is, heeft hij het soms ook zwaar. "Je wordt toch aangestuurd, je hebt geen vrije wil. Ik mis mijn kinderen het meest."

Het had niet veel gescheeld of de penitentiaire inrichting in Heerhugowaard had het 25-jarige jubileum niet gehaald. In 2016 stond de gevangenis op de lijst van staatssecretaris Dijkhoff om te sluiten vanwege overcapaciteit. Directrice Vos gaat ervan uit dat de gevangenis voorlopig open blijft. "We hebben er inderdaad de afgelopen jaren mee te maken gehad, maar voor zover ik weet blijft het gewoon open."